Financiën gemeente dwingen tot het maken van ingrijpende keuzes

Een breed pakket met 109 voorstellen voor eventuele ombuigingen, bezuinigingen, waarvan 84 worden voorgesteld aan de gemeenteraad om daadwerkelijk uit te voeren: terwijl veel gemeenten het financiële rampjaar 2026 zien naderen, heeft Lelystad voorbereidingen getroffen. De gemeenteraad gaat zich in het najaar buigen over de voorstellen, om uiteindelijk voor volgend jaar en de jaren daarna een sluitende begroting te hebben. Opvallend detail: het college denkt miljoenen te kunnen besparen op de jeugdzorg, deels door die efficiënter te maken. 

Om met dat laatste te beginnen: stijgende kosten voor de jeugdzorg zijn een van de oorzaken van het tekort, naast ingrijpende bezuinigingen van het Rijk op het gemeentefonds, de pot geld waaruit gemeenten een bijdrage krijgen. Het college stelt een bezuiniging voor van 1 miljoen euro volgend jaar, oplopend tot 4 miljoen euro in 2028, en dan zitten we in de orde van grootte van  tien procent. Maar in dit geval hebben b. en w. het liever over een hervorming, waarbij door een meer passende ondersteuning minder zware en professionele ondersteuning nodig zal zijn. “De jeugdzorg is sterk geïnstitutionaliseerd Dat is een maatschappelijke beweging waarin we zijn gegroeid. Dat vraagt dat je je moet gaan beraden: moeten we dit  nog wel zo blijven doen?” zegt wethouder Annemieke Messelink. Overigens loopt de discussie hierover dit al langer, en niet alleen in Lelystad. 

Tekorten

Het uitgangspunt is duidelijk: in 2025 is het tekort op de gemeentelijke begroting ruim 5 miljoen euro, de jaren daarna stijgt dat tot 17 miljoen euro per jaar. Het college van burgemeester en wethouders sorteert daar nu op voor, door voor ruim 29 miljoen euro aan ombuigingsvoorstellen, een ander woord voor bezuinigingen, te doen. De voorstellen zijn verdeeld in drie categorieën: ten eerste die waarvan het college voorstelt die uit te voeren, ten tweede voorstellen waarvan het college zegt dat liever niet te willen doen en ten derde voorstellen waarvan het college ten stelligste afraadt die door te voeren. “De gemeenteraad heeft gevraagd om keuzes, dus die geven we ze hierbij,” zegt wethouder Dennis Grimbergen.

Onderuitputting

Veel geld kan worden bespaard door bepaalde posten waarop de afgelopen jaren onderuitputting was, te verlagen. Het gaat dan om posten waar een bepaald bedrag voor geraamd was, maar uiteindelijk minder aan is uitgegeven. Ook zal er flink in de organisatie worden gesneden: minder geld voor opleidingen, minder geld aan personeelskosten en minder geld voor het college van b+w om te besteden.

Meer inkomsten

Ook wordt er voorgesteld een aantal inkomsten te verhogen. Door de verhoging van de onroerendezaakbelasting (OZB), de afvalstoffenheffing (waaruit dan ook de straatreiniging zal worden betaald) en de leges uit bouwvergunningen kan per jaar ruim 2,2 miljoen euro extra op de gemeentelijke rekening worden bijgeschreven. Ook het parkeertarief gaat omhoog, van 1,60 naar 2 euro per uur. Samen met een verhoging van de kosten voor abonnementen moet dat de gemeentelijke schatkist jaarlijks 500.000 euro opleveren. Verder zal de huur voor sportverenigingen van gemeentelijke accommodaties geleidelijk worden verhoogd.

Te schrappen zaken

En ja, dan zijn er natuurlijk ook een aantal zaken waarvan wordt voorgesteld die niet meer te doen. De motiemarkt, minder groot onderhoud, de intocht van de avondvierdaagse over de dreven, de realisatie van een tweede buitenwaterzwemvoorziening, gemeentelijk onderhoud meer aan de ruiter- en mountainbikepaden, het mantelzorgcompliment en de leer-werkvoorziening op de Bataviawerf, allemaal zouden ze worden geschrapt. Ook culturele instellingen zullen 100.000 euro moeten inleveren en er zal minder ’s nachts worden gewerkt aan wegen.  Ook zal er worden bespaard op sportsubsidies.

Verder wordt een belangrijke bezuiniging op jeugdzorg voorzien, van 1 miljoen euro in 2025 naar 4 miljoen euro in 2028. Maar daar heeft de gemeente het liever over een hervorming van de jeugdzorg, waarbij door een meer passende ondersteuning minder zware en professionele ondersteuning nodig zal zijn. “De jeugdzorg is sterk geïnstitutionaliseerd Dat is een maatschappelijke beweging waarin we zijn gegroeid. Dat vraagt dat je je moet gaan beraden: moeten we dit  nog wel zo blijven doen?” zegt wethouder Annemieke Messelink.  

Blijft staan

Tot slot nog een aantal zaken waar de afgelopen tijd veel over gesproken is en waarvan het college voorstelt een aantal voorstellen wel te doen. Het gaat dan onder andere om extra geld voor evenementen, een tijdelijke sporthal en de nieuwbouw van de sporthal, die vanaf 2029 op de begroting staat.

Niet wenselijk

Op de niet wenselijke ombuigingslijst staan onder andere het verhogen van de OZB met 5, 7,5 of 10 procent, het verhogen van de hondenbelasting, het schrappen van de nieuwe skatebaan en het verhogen van de toeristenbelasting. Op de lijst van volgens het college af te raden ombuigingsvoorstellen staan onder andere het bezuinigen op het beheer van de MFA’s (multifunctionele accommodaties, buurthuizen), het schrappen van het nieuwe poppodium, het schrappen van de collectieve aanvullende ziektekostenverzekering voor minima en chronisch zieken en het bezuinigen op de schuldhulpverlening door de prganisatir MDF (Maatschappelijke Dienstverlening Flevoland).

Het idee is dat de politiek zich na het zomerreces gaat buigen over alle voorstellen. Natuurlijk kan de raad de 84 ombuigingsvoorstellen van het college overnemen, maar met de lijst van niet wenselijke en af te raden  voorstellen kan men ook zelf keuzes maken: dit wel, en dat niet.