'Van Lelystad is geen enkel plan gemaakt dat ook is uitgevoerd'

In de kleine zaal van de Agora is maandagavond een presentatie over de historie van Lelystad gehouden door architectuurhistoricus Michelle Provoost. Zij heeft daar onderzoek naar gedaan in opdracht van de gemeente. Dat onderzoek moet helpen bij de groei van Lelystad. Het bood mooie en soms onthutsende inzichten. “Er is geen enkel plan van Lelystad gemaakt dat ook is uitgevoerd.”

Ontwikkeling wijken

Provoost beschreef de geschiedenis van de stad aan de hand van die plannen. Van de stad als midden van een nieuwe polder, met tussen het huidige Flevoland en de Markerwaard een watergang. Van de stad die Cornelis van Eesteren voorzien had: een futuristische stad met in het midden een verhoogd centrum op een soort heuvel, zodat de hele stad daar naar kon kijken. Maar ook naar de bedoeling van de wijken, wijk 1 (Zuiderzeewijk en Atolwijk), wijk 2 (de Schepenwijken aan de andere kant van het spoor) en wijk 4 (Boswijk en Waterwijk). Wijk 3? Die is er (nog) nooit gekomen.

Wijk 1 werd ontworpen als een strakke wijk met rechte straten, met in het centrum steeds een buurtcentrum met voorzieningen. Wijk 2 had groen en water als basis, iets wat vandaag de dag nog goed te zien is. Wijk 4 moest een wijk worden waar recreatie en wonen hand in hand gingen. Probleem bij de ontwikkeling was echter de enorme bezuinigingsoperatie die een van de kabinetten-Lubbers doorvoerde, waardoor alles uiteindelijk heel kaal en sober is uitgevoerd.

Lessen voor de toekomst

De grote vraag bij haar presentatie over het verleden werd gesteld door oud-burgemeester Chris Leeuwe, “Wat kunnen we hier van leren voor de plannen die worden gemaakt voor de toekomst?”

Om te voorkomen dat dat weer een plan wordt dat niet wordt uitgevoerd, raadde Provoost aan vooral in te zetten op een toekomstplan dat flexibel is en elke vijf of tien jaar kan worden aangepast. De groeiopgave is tenslotte enorm: Lelystad heeft uitgesproken te willen groeien met 40.000 woningen (er staan er nu ruim 35.000) tot een stad van 160.000 inwoners.

Een andere boodschap: begin met het versterken van de oude wijken. “Het is heel makkelijk om een nieuwe wijk te laten bouwen, maar vaak wordt de neergaande spiraal voor bestaande wijken daardoor versterkt.” Provoost raadde aan in bestaande wijken te kijken naar de mogelijkheden voor differentiatie in woningbouw, met speciale types woningen voor speciale doelgroepen – zodat bijvoorbeeld senioren in hun eigen wijk oud kunnen worden. Want eenvormige wijken met bijvoorbeeld alleen eengezinswoningen zijn minder weerbaar tegen tijdsinvloeden en lopen daardoor het risico te verpauperen. “Maar,’ waarschuwde ze, “dat mag niet ten koste gaan van bestaande structuren als groen en water.”

Kortom: de bestaande kwaliteiten behouden en nieuwe kwaliteiten toevoegen. “Doe dat eerst voor je gaat uitbreiden,” was haar boodschap, anders zullen juist de bestaande wijken het bij de groei van Lelystad moeilijk krijgen.

Volle bak

De presentatie werd druk bezocht: de kleine zaal van de Agora zat helemaal vol. En ofschoon een enkele bezoeker op een enkel klein detail in de lezing commentaar had omdat het niet helemaal zou kloppen, waren verreweg de meeste bezoekers enorm enthousiast.

Zo ook wethouder Piet van Dijk. Hij beloofde Provoost te hebben geluisterd naar haar boodschap en wil haar verder ook betrekken bij de groei van de stad. Provoost is tenslotte een deskundige, verbonden aan het International New Town Institute, dat zich richt op de ontwikkeling van new towns: plaatsen die zoals Lelystad niet spontaan zijn ontstaan doordat zich ergens mensen vestigden, maar op de tekentafel zijn gepland. Van Dijk had daarbij zelf ook een mooi citaat, opgedaan tijdens de uitzending van ‘Hier zijn de van Rossems’, toen die Lelystad bezochten: “Lelystad is de stad van de toekomst, maar niet iedereen ziet dat.”  

Geplaatst op 21 februari 2023.

{jcomments on}