Bezuinigingen: bizar dat het moet, maar het is de schuld van Den Haag

“Het is bizar. Ik zit nu al tien jaar in de gemeenteraad. We hebben wel eens eerder 10 miljoen euro moeten bezuinigen, maar toen was het crisis. Nu is er geen crisis, en moeten we ruim 20 miljoen euro bezuinigen.” Henk Schraa (ChristenUnie) stak zijn verbazing en ergernis dinsdag niet onder stoelen of banken. De schuldige is duidelijk. “Dat we moeten bezuinigen,is niet onze eigen schuld, maar die van het Rijk. Dat gooit taken over de schutting, zonder daar voldoende geld voor ter beschikking te stellen,” zei Sanne de Wilde (D66).

Dat gezegd hebbende: de gemeenteraad heeft dinsdag een besluit genomen over een pakket van zo’n elf miljoen euro aan bezuinigingen voor het komende jaar en nog eens vele miljoenen meer voor de jaren daarna. Het gaat om structurele bezuinigingen op zaken die elk jaar terugkomen op de begroting.

De afgelopen dagen hebben we al veel bezuinigingen uitgelicht, en in dit artikel doen we dat voor een aantal zaken waar we nog niet aan toegekomen waren. Eerder heeft het college de gemeenteraad een pakket van 108 mogelijke bezuinigingen voorgelegd: 84 voorstellen die waarvan het college voorstelde die daadwerkelijk uit te voeren, 15 voorstellen die niet wenselijk werden geacht en 9 voorstellen die zelfs worden afgeraden. De raad heeft daar dinsdag een eigen keuze in gemaakt. Waar wordt op bezuinigd, welke bezuinigingen zijn van tafel? Een niet uitputtend overzicht.

Geschrapte bezuinigingen:

• De bezuiniging van 75.000 euro op het onderhoud van de openbare ruimte is van tafel.
• Er wordt ook niet bezuinigd op de architectuur van nieuwe scholen, Daarmee moest vanaf 2027 het bescheiden bedrag van 15.000 euro worden bespaard, oplopend naar 21.000 euro in 2028, maar de gemeenteraad heeft dat geschrapt.
• Ook de 75.000 euro korting op de lokale educatieve agenda, maatregelen om de taal- en leerachterstand bij kinderen aan te pakken, is geschrapt.
• Het idee om elk jaar 30.000 euro meer te berekenen aan huur voor de sportaccommodaties, oplopend tot 120.000 euro in 2028, is ook van tafel. Vanuit de sportverenigingen was hier veel bezwaar tegen, omdat dit onherroepelijk zou betekenen dat die de contributie moeten verhogen.
• De besparing van 50.000 euro op de bestrijding van invasieve exoten, uitheemse planten die schadelijk zijn voor de biodiversiteit en gebouwen, is ook van tafel. De bezuiniging had met name effect gehad op het bestrijden van de Japanse duizendknoop, maar dat kan nu gewoon doorgaan.
• De bezuiniging op het onderhoud van ruiterpaden en mountainbikeroutes, goed voor jaarlijks 50.000 euro gemeentelijke uitgave, is geschrapt.
• De regeling om mensen te helpen bij het vervangen van asbestdaken blijft bestaan. De bezuiniging zou anders volgend jaar 50.000 euro, oplopend tot 100.000 euro in 2027, hebben gescheeld.
• Het college wilde 20.000 euro bezuinigen op het structurele onderhoud van de informatiebarak op het werkeiland, hetgeen ten koste zou gaan van de ‘kwalitatief hoogwaardige uitstraling’, en de gemeenteraad is het daar niet mee eens.

 De pijn verzacht:

• De bezuiniging van 70.000 euro op de gemeentelijke informatiepagina’s in de FlevoPost is teruggebracht tot 25.000 euro.
• Het college wilde volgend jaar de intocht van de avondvierdaagse over de dreven schrappen. Dat kost jaarlijks 23.000 euro aan verkeersmaatregelen. De gemeenteraad heeft besloten hier volgend jaar nog wel mee door te gaan. De intocht werd vroeger altijd over de dreven gehouden, maar werd op een gegeven vanwege de toenemende veiligheidseisen en kosten geschrapt. In 2017 diende Nynke Keegstra, een jonge Lelystedelinge, tijdens de motiemarkt echter een idee in de intocht weer over de dreven te houden, een idee waar de gemeenteraad toen enthousiast over was. Maar nu dreigt dit, vanaf 2026, toch weer te verdwijnen en resten de fietsbruggen om de intocht over te houden.
• De bezuiniging op ‘rebound maatwerk’, een voorziening voor jongeren die vast dreigen te lopen in het reguliere onderwijs, is verzacht van 75.000 naar 25.000 euro.
• De afbouw van sportsubsidies, regelingen die betrekking hebben op breedtesport en sportevenementen, is gehalveerd van 107.000 naar 53.500 euro.
• De bezuiniging op ‘Investeren in bestaande wijken’, zoals (natuur)speeltuinen, bankjes en de aanpak van zwerfafval, is teruggebracht van 500.000 naar 400.000 euro.
• De bezuiniging op jongerencoaches van 154.000 voor het volgende jaar en 308.000 euro in de jaren daarna is teruggebracht. Volgend jaar wordt er niet bezuinigd, de jaren erna slechts  75.000 euro.
• De 191.000 euro die de gemeente jaarlijks overhoudt op de gelden die beschikbaar zijn voor armoedebestrijding, worden niet als bezuiniging ingeboekt. De gemeenteraad kiest ervoor dat bedrag te halveren.
• Ook de bezuiniging van 290.000 euro op ‘additionele beschutte werkplekken’, werkplekken voor mensen die geen gewoon werk kunnen doen, wordt gehalveerd van 290.000 naar 145.000 euro.
• De hogere kostentoerekening van de afval- en rioolheffing, waarbij de jaarlijkse kosten van het schoonhouden van straten worden doorbelast in de gemeentelijke heffingen, is ook gehalveerd: geen 973.000 euro extra opbrengst uit de riool- en afvalstoffenheffing, maar 486.500 euro.

Dan toch maar:

• De 60.000 euro per jaar die er was voorzien voor het ‘Fietspakhuis Theaterkwartier’, een grote meerlaagse voorziening waar mensen hun fiets kunnen parkeren, is geschrapt. Het college wilde die behouden.
• Het college was niet van plan de toeristenbelasting te verhogen, de gemeenteraad heeft besloten dit wel te doen. Nu betalen mensen 2,5 euro per persoon per nacht om in onze schitterende stad te mogen verblijven. De gemeenteraad verhoogt dat naar 3,21 euro, hetgeen dan aansluit bij het landelijk gemiddelde. Dat levert de Lelystadse schatkist jaarlijks 100.000 euro extra op.
• In het raadsakkoord staat dat Lelystad invulling geeft aan projecten die scholen laten kennismaken met de agrarische sector. Daarvoor is elk jaar 48.000 euro gereserveerd. Omdat het in het akkoord staat, wilde het college dit zo houden, Maar nood breekt wet, dus de gemeenteraad heeft het project geschrapt.
• De gemeenteraad heeft ook besloten zelf 75.000 euro per jaar op zijn eigen budget te gaan bezuinigen. Dat is het budget dat bestemd is voor opleidingen en representatiekosten.
• De eigen bijdrage voor de regiotaxi gaat omhoog van 2,5 naar 3 euro per rit. Dat levert de gemeente jaarlijks 19.000 euro op.

Nog even een greep uit andere bezuinigingen, die al in de collegevoorstellen zaten en waarover geen enkele discussie was:

• Het budget voor opleidingen voor ambtenaren wordt bijgesteld van 900.000 euro naar 600.000 euro per jaar.
• Ook op de tertiaire arbeidsvoorwaarden, zoals dienstreizen en kilometervergoedingen, wordt bespaard: 50.000 euro volgend jaar naar 100.000 euro vanaf 2027.
• Het college bezuinigt op eigen kosten 82.000 euro per jaar.
• De kerstversiering in het stadhuis wordt versoberd: er komt alleen nog een grote kerstboom te staan. Besparing: 10.000 euro per jaar.
• Er wordt vanaf 2026 (het contract loopt nog tot 7 mei volgend jaar) 54.000 euro per jaar bespaard op de schoonmaakkosten van het stadhuis in de avond.
• Door de openbare verlichting iets later aan te zetten of iets minder fel te laten branden langs de dreven, kan jaarlijks 10.000 euro worden bespaard.
• Werkzaamheden aan de dreven zullen vanaf 2026 niet meer in de nacht plaatsvinden. Dat betekent dat het verkeer er meer hinder van gaat ondervinden, maar ook dat de gemeente 75.000 euro per jaar bespaart.
• Het idee om bij buitenwater ook strandjes te realiseren, zodat er kan worden gezwommen, wordt losgelaten. Besparing: 125.000 euro per jaar.
• De culturele instellingen zullen per jaar 50.000 euro moeten bezuinigen, oplopend tot 200.000 euro in 2028.
• De gemeente gaat bezuinigen op de vervanging van steigers bij buitenwateren. Dat levert jaarlijks 60.000 euro op.
• Er wordt halverwege het volgende jaar gestopt met de jeugdpreventiemedewerker op het ROC. Dat scheelt 100.000 euro per jaar.
• Ook het noemen waard: door een andere wijze van werken in de jeugdzorg, via het ‘knoppenplan’, wordt jaarlijks 2 miljoen euro bespaard, oplopend tot 5 miljoen euro vanaf 2029.
• Verhoging van de leges voor bouwvergunningen en welstand, die 100 procent dekkend maken in plaats van de 93 procent van nu, levert de gemeente vanaf 2026 1.0520.000 euro per jaar extra op.

Voor de andere bezuinigingen en ombuigingen kunt u natuurlijk altijd de ‘Ontwerp programmabegroting en meerjarenraming 2026 – 2028’ lezen: 224 pagina’s puur leesgenot, met af en toe een lach en regelmatig een traan, vanwege al die bezuinigingen…