Batavia biedt nog even 2 voor de prijs van 1: de Halve Maen

Bij Batavialand ligt tot en met 11 mei naast de Batavia een tweede schip; de Halve Maen, eveneens een houten replica. Het origineel is het vaartuig waarmee de Engelse ontdekkingsreiziger Henry Hudson in 1609 met een gemengd Brits-Nederlandse bemanning het noordelijke deel van de Amerikaanse oostkust verder in kaart bracht; zo komt de rivier de Hudson (waarvan het bestaan toen wel al bekend was) ook aan die naam. Hudson zocht naar een noordoostelijke en noordwestelijke doorgang naar Japan en China. Daarvoor voer hij ook de rivier op, die al eerder door de Portugees Giovanno da Verrazano was ontdekt, om na verloop van tijd te moeten constateren dat die te ondiep werd. Als VOC-schip diende de Halve Maen de inter-Aziatische handel aan het begin van de Gouden Eeuw, maar er werd  ook mee gehandeld in hout op de Oostzeehandel en in zout met Portugal, als ruilmiddel voor graan.

Tussen 1605 en 1618 legde het vaartuig maar liefst 40.000 zeemijlen af, zo'n 77.000 kilometer. "Het is bewonderenswaardig dat een schip van deze omvang in die tijd rond de wereld kon varen,” zegt vrijwillig gids Willem Vroom van Batavialand. ‘’Het schip is niet zo groot, bijna 26 meter lang, met een hoogte van 23,8 meter en een diepgang van 2,6 meter." Ter vergelijking: de Batavia is 56,6 meter lang, 10,5 meter breed en 55 meter hoog, met een diepgang van 5 meter 10.

Met Hudson liep het slecht af. Zijn volgende reis, in 1610 onder Engelse vlag, liep bij Canada vast in het ijs. Toen de hongerige bemanning hem ervan verdacht rantsoenen op te potten, ontstond muiterij. Hij werd uiteindelijk met zijn zoon en zeven andere bemanningsleden in een sloep overboord gezet en er werd er niets meer van de mannen vernomen. De Halve Maen werd eind 1618 vernietigd bij een Engelse aanval op Batavia.

De huidige Halve Maen, in 1989 gebouwd in Amerika, heeft Hoorn als thuishaven en gaat 12 mei terug. Die dag om om 11:30 uur wordt de gast uitgezwaaid met saluutschoten.Tot die tijd is het schip zonder meerkosten te bezichtigen door bezoekers van Batavialand. Harde cijfers ontbreken, maar Vroom, die overigens versterking zoekt, heeft de indruk dat dat enkele honderden bezoekers extra heeft opgeleverd.

Die zijn trouwens soms best kritisch. “Laatst sprak ik over de dekknecht op het schip en ontvingen we een klacht dat we het woord knecht niet meer mogen gebruiken. Dat is wel opmerkelijk. We zijn nu erg bezig met dat correcte, kortgeleden hebben we alle prullenbakken ontdaan van het VOC-logo, je weet het maar nooit.”

Geplaatst op 29 april 2024.