Een van de vele monumenten die op zaterdag 13 september tijdens Open Monumentendag bezocht kunnen worden is het beeld Exposure, onder Lelystedelingen ook wel bekend als de Knielende of Hurkende Man. “De Flevolandse kunstwerken zijn altijd toegankelijk dus mensen kunnen ze op Open Monumentendag bezoeken. Er zijn informatieborden ter plekke en online zijn er podcasts om te beluisteren en filmpjes om te bekijken waarin meer over de kunstwerken verteld wordt”, vertelt Martine van Kampen, curator bij Land Art Flevoland.

Symbool voor Flevoland

Het kunstwerk van de internationaal bekende kunstenaar Antony Gormley is in 2010 onthuld als het zesde landschapskunstwerk (land art) in Flevoland. Na een intensieve voorbereiding stond daar het 26 meter hoge mensfiguur op de strekdam bij Lelystad. Het beeld bestaat uit 1.824 stalen hoeklijnen, 547 knooppunten en 14.284 bouten. Het is daarmee niet alleen een artistiek, maar ook een technisch hoogstandje. Sindsdien is het een symbool geworden voor heel Flevoland en is het ook internationaal bekend.

“Exposure is een groot beeld dat goed zichtbaar is, vanaf de weg en het water al. Het is een herkenningspunt en een van de eerste dingen die je ziet als je vanaf de dijk Enkhuizen-Lelystad Flevoland in komt rijden”, vertelt Van Kampen. “Het is ook best fotogeniek, dus je ziet het vaak terug in foto's en video’s over Flevoland. Het laat zien dat er in Flevoland ook ruimte is voor dit soort dingen, voor grote kunstwerken in het landschap.” Dat is volgens Van Kampen het bijzondere aan de collectie: “Dat er bij het maken van dat nieuwe land, dat met name voor akkers en wonen was bestemd, ook ruimte werd gemaakt voor kunst en verbeelding.”

Kunstenaar

Bij het kiezen van de kunstenaar voor een nieuw kunstwerk is gekeken naar internationaal bekende kunstenaars. “Hij moest geschikt zijn voor zo'n grote opdracht en passen bij de andere landschapskunstwerken in de collectie”, vertelt Van Kampen. “Er wordt eerst een longlist gemaakt, na veel overleg een shortlist. Dan wordt het gesprek geopend om te kijken of die kunstenaars belangstelling hebben en wat hun ideeën zijn.” Antony Gormley is daaruit gekomen. Hij heeft veel openbare kunstwerken in heel Europa gemaakt. Zijn bekendste kunstwerk is ‘Bed’ uit 1981, te vinden in de Tate in Londen. 

Op dit moment is het kunstwerk eigendom van gemeente Lelystad, die verantwoordelijk is voor beheer en onderhoud. “Het wordt jaarlijks geïnspecteerd op roest en constructie met een hoogwerker en als het nodig is behandeld. Dat gebeurt door de Kunstwacht”, vertelt Van Kampen. De Kunstwacht is gespecialiseerd in het beheer en onderhoud van kunstcollecties, zowel binnen als in de openbare ruimte. Een paar van hun taken zijn het inventariseren van materialen, het opstellen van meerjarige beheerplannen en het uitvoeren van onderhoud of restauraties bij kunstwerken in de openbare ruimte. 

Land Art Flevoland

De organisatie waar Van Kampen werkt, Land Art Flevoland, informeert mensen over de hele collectie van tien landschapskunstwerken en zet zich in voor het vergroten van kennis en kunde bij alle betrokken partijen. Ook worden er activiteiten georganiseerd, zoals tours bij het Land Art Weekend. Van Kampen: “Wij willen dat zoveel mogelijk mensen in Flevoland, de rest van Nederland en in het buitenland van de kunstwerken weten en die op een goede manier kunnen ervaren.”

Open Monumentendag is volgens Van Kampen bijzonder “omdat het de drempel om kunst te bekijken verlaagt en het allemaal nieuwsgierige mensen op de been brengt!” Bij de Lely-fietstocht op zondag 14 september is Exposure ook te bewonderen vanaf de Batavia. Vanaf de kade bij Batavia-Stad is Exposure ook goed te zien, maar via het sluizencomplex op de fiets kan je dichterbij komen.