Kritiek burgemeester Almere op MRA – ook in Lelystad te horen

De ‘verse’ burgemeester van Almere is kritisch op de manier waarop de samenwerking is vormgegeven tussen de dertig gemeenten binnen de MRA, de Metropoolregio Amsterdam. Op papier is dat volgens hem een samenwerking, maar in de opzet lijkt het soms meer op een regiobestuur. En dat tast de autonome positie van gemeenten aan.

Ook in Lelystad kritiek

De kritiek is opmerkelijk, want Hein van der Loo is pas sinds een week burgemeester van Almere. Zijn kritiek sluit echter wel aan bij kritiek die ook regelmatig in de gemeenteraad van Lelystad viel en valt te horen.

‘De Metropoolregio Amsterdam is het samenwerkingsverband van de provincies Noord-Holland en Flevoland, 30 gemeenten en de Vervoerregio Amsterdam. Elke gemeente en deelregio brengt kwaliteiten in die het totaal versterken. De kracht van de MRA is de diversiteit, zowel economisch als stedelijk en landschappelijk,’ valt op de site van de MRA te lezen. De gemeenteraad van Lelystad vreesde in het begin bij deelname aan de club vooral het ‘afvalputje’ van de Randstad te worden: alle bedrijven die niet in de omgeving van Amsterdam passen worden gedumpt in Flevoland. Die angst is geen waarheid geworden, maar er is wel zorg over wat Lelystad als gemeente nou eigenlijk in de melk te brokkelen heeft binnen de MRA.

Gedeelde zorg

De zorg die de nieuwe burgemeester van Almere heeft, sluit daarop aan. “De Metropoolregio Amsterdam (MRA) is op papier een informeel samenwerkingsverband, maar de opzet lijkt meer op een officieel regiobestuur. En dat gaat ver. Want dan kunnen we beter gelijk een paar gemeenten opheffen en meteen doorpakken."

Zijn scherpe kanttekeningen zijn opmerkelijk, want vandaag is het pas de eerste keer dat hij bestuursleden van de MRA kan ontmoeten, onder leiding van zijn Amsterdamse collega Femke Halsema. Vandaag is de Algemene Vergadering van de MRA, waarvan Van der Loo beoogd voorzitter van is.

Van der Loo, oud-bankier en oud-burgemeester van Zwijndrecht, begon deze maand als eerste burger van de op een na grootste stad in de metropool. Daags na zijn installatie, op 8 maart, sprak hij in een politieke vergadering met raadsleden over de agenda van de MRA en toen zei Van der Loo meteen al dat de vorm van samenwerking in MRA 'vlees noch vis' kan worden. Een opvallende binnenkomer.

Fundamenteel

Zijn bespiegelingen zijn nogal technisch van aard, maar gaan wel fundamenteel over de toekomst van de club van 30 gemeenten, die zich uitstrekken van Zandvoort via Amsterdam tot aan Blaricum en Lelystad. “Ik heb tijdens die vergadering vanuit mijn hart aangegeven waar het volgens mij bij een regionale samenwerking om moet gaan. Het was niet bedoeld als een statement dat in beton is gegoten. Ik wil graag ontdekken wat de MRA is en wat we samen kunnen bereiken. Daar ga ik heel blanco in. Ik ga pas wat over de MRA vinden als ik het aan den lijve heb ondervonden.”

Toch ziet hij op voorhand al de valkuilen van de manier van besturen van de MRA. "Niet de MRA op zichzelf, maar de governance vind ik ogenschijnlijk vlees noch vis. Het is een informeel samenwerkingsverband, maar we fietsen er nu een aantal quasi-formele routes in. Ik stel alleen vast dat je daarmee in een schemergebied komt tussen informeel en formeel. Daarvan zeg ik nu: let nou op. Maar misschien ontdek ik later wel dat het de allerbeste vondst is."

Valkuilen

Van der Loo zet zijn vraagtekens bij de vorm van bijvoorbeeld een dagelijks bestuur en een algemene vergadering. Tegelijk is er geen inspraak en worden de vergaderingen niet vastgelegd. Hij denkt dat een gevaar daarvan is dat er een frame ontstaat dat de MRA vaag is. En dat het niet democratisch is en dat er van alles over de rug van de gemeenten wordt besloten. "Daar moeten we ontzettend mee oppassen. Dat voedt het sentiment van: er gebeurt daar iets waar wij niets mee van doen hebben. Dat wil ik voorkomen."

De deelnemers aan de Metropoolregio Amsterdam kunnen, wat Van der Loo betreft, een keuze maken. Of een echte gemeenschappelijke regeling op touw zetten, of een informeel verband blijven. Daarbij wordt de visie van de burgemeester wel duidelijk. "Mijn pleidooi is: laten we met elkaar de handen ineen slaan op de grote opgaven voor de regio. Dan zie ik de nut van regionale samenwerking als heel erg groot. Maar we hebben in het openbaar bestuur de neiging om snel veel op een heleboel tafels te droppen. Dan zeg ik: laten we ons aan de afspraken houden. Hou het luchtig en informeel en daardoor hopelijk effectief. Laten we voorkomen om extra, onnodige bureaucratie en procedures te organiseren die het doel van de samenwerking alleen maar in de weg zitten."

Kwetsbaren

Hij schetst hoe het in zijn ogen uiteindelijk de verkeerde kant op kan gaan met samenwerkingsverbanden als de doelen niet goed afgebakend zijn. "Kijk naar de belangrijke opgaven op het vlak van zorg en bijstand voor kwetsbaren in de samenleving. Als we die onder de noemer van Metropoolregio Amsterdam gaan vervatten, dan kunnen we beter meteen een paar gemeenten opheffen en een bestuurlijke eenheid beginnen die over echt alles gaat. De kracht van de focus van de MRA ligt voor mij op banen, bouwen en bereikbaarheid."

Van der Loo kiest er dan liever voor om niet te veel regionaal 'op te tuigen'. "Doe dat allemaal zo veel mogelijk en zo dicht mogelijk bij onze inwoners. Niet gaan samenwerken om het samenwerken." Hij vindt dat zijn stad vooral moet kijken naar de verhouding tussen wat Almere inbrengt in de MRA en wat het oplevert. "Wat zit er voor Almere in bij samenwerken? Het gaat om de positie van Almere. We moeten het grote accent van Amsterdam in de MRA erkennen, maar er wel de A van Almere tegenaan zetten. Ik noem het met een knipoog dan ook dat de A in MRA voor Almere staat."

Menens

De Almeerse burgemeester heeft niet het idee dat Almere en Lelystad er in de MRA tot nu bekaaid vanaf komen. "Ik denk oprecht dat Lelystad en Almere hun eerlijke deel van de samenwerking tot nu toe hebben gekregen. De A6 naar Lelystad is verbreed en er zijn investeringen gedaan in het spoor."

Maar, het wordt wel menens nu Almere op weg is om de vijfde stad van Nederland te worden. De MRA krijgt een belangrijke rol daarin. Op de wensenlijst staat een miljarden kostende IJmeerverbinding tussen IJburg in Amsterdam naar het nieuwe deel van Flevoland. Eind vorig jaar ging dat geld aan de neus van Almere voorbij en besloot het Rijk te investeren in een verlenging van de Noord/Zuidlijn.

Van der Loo: "Wij gaan straks per jaar 3.000 woningen bouwen, en dat is ongekend, zelfs voor Almere. Dan gaan we op het gebied Pampus een stad als Zaandam of Lelystad bouwen in Almere, een stad in een stad. Dan schaar ik mij volmondig achter het standpunt van deze gemeente dat de IJmeerverbinding een noodzakelijke voorwaarde is. Daar moeten we in de MRA zeker naar kijken bij de verdeling van de pot. We gaan het gesprek aan met de andere deelregio's en zeggen dat er goede redenen zijn om dat geld deze kant op te laten stromen. Daarbij moeten we niet terugdeinzen om voor de andere deelregio's een stevige concurrent te zijn."

Om die IJmeerverbinding voor elkaar te krijgen, is de grote lobbykracht van de MRA hard nodig, toch? "Op dat vlak heeft de samenwerking een meerwaarde voor Almere. Daarom ga ik ook zo enthousiast naar de kennismaking met het bestuur."

Dit bericht kwam tot stand in samenwerking met Omroep Flevoland.

Geplaatst op 24 maart 2023.

{jcomments on}