Dualiteit in Lelystadse politiek na raadsakkoord niet verdwenen

Koen Dreesman, de fractievoorzitter van Leefbaar Lelystad, stelde tijdens de algemene beschouwingen in juli dat de dualiteit in de Lelystadse politiek ver te zoeken is sinds twee jaar geleden 11 partijen hun handtekening onder het raadsakkoord hebben gezet. Die 11 zouden elkaar constant opzoeken en daarmee de andere 3 partijen buitenspel zetten. Voor de redactie van het onderzoeksprogramma Pointer was dat reden om, samen met Radio Lelystad, de stemmingen bij voorstellen in de gemeenteraad van het afgelopen half  jaar eens onder de loep te leggen. Want als de dualiteit ver te zoeken is, zou dat uit het stemgedrag moeten blijken.

Noodzaak, geen luxe

Eerst nog even uitleggen wat dualiteit is. In een traditioneel meerderheidscollege, waarin de in een college deelnemende partijen een meerderheid in de gemeenteraad hebben, komt het vaak voor dat die partijen hetzelfde stemmen bij raadsvoorstellen. Ze werken ten slotte samen in een college. Dat fenomeen deed zich met name voor tot 2002, toen gemeenteraden nog een monistisch stelsel hadden, waarbij de in een college zittende wethouders ook deel uitmaakten van de gemeenteraad. In veel partijen was het toen gewoon altijd met de eigen wethouder mee te stemmen.

In 2002 is het duale stelsel ingevoerd. Wethouders maken geen deel meer uit van de gemeenteraad. De bedoeling daarvan was de partijdiscipline waarin collegepartijen altijd met elkaars voorstellen meestemmen, te doorbreken. Sindsdien komt het, ook in Lelystad, regelmatig voor dat een partij tegen een voorstel van de eigen wethouder stemt.

Raadsakkoord

Hoe zit het nu met het raadsakkoord? Aan het begin van deze raadsperiode besloten alle partijen in de gemeenteraad te gaan onderhandelen over een raadsakkoord. In de sterk verdeelde gemeenteraad (37 zetels, 14 partijen) bleek dat eerder noodzaak dan een luxe: voor een traditioneel meerderheidscollege zouden minstens 6 partijen nodig zijn.

Inzet: laten we eerst eens kijken waar we het wel over eens zijn? Iedere partij had een eigen inbreng, en partijen gunden elkaar ook wat, waardoor er in het raadsakkoord ook zaken terecht kwamen waar weliswaar niet alle 14 partijen achter stonden, maar waar men wel afspraken over wilde maken. Het leverde een raadsakkoord op, maar ook een ‘raads-niet-akkoord’: een lijst van standpunten waar verschillende partijen aangaven niet van te willen afwijken. Voor GroenLinks bijvoorbeeld ‘Geen passagiersvliegtuigen op Lelystad Airport’, en voor de PVV ‘Geen asielzoekerscentrum in Lelystad’.

Stemgedrag

Het raadsakkoord werd ondertekend door 11 van de 14 partijen. Leefbaar Lelystad, de PVV en Forum voor Democratie vonden dat hun ingebrachte punten te weinig terug te vinden waren in het akkoord en ondertekenden het niet. Wel zeiden ze zich de komende periode constructief te willen inzetten.

Is de klacht van Leefbaar Lelystad nu terug te zien in het stemgedrag van het afgelopen half jaar? Staan de 3 partijen regelmatig tegenover de andere 11 partijen? De redactie van Pointer/Radio Lelystad heeft alle  123 stemmingen van het afgelopen half jaar bekeken. Het betreft dan raadsvoorstellen van het college van burgemeester en wethouders, amendementen (voorgestelde wijzigingen op een raadsvoorstel), moties (verzoeken van de gemeenteraad aan het college iets wel of niet te doen), moties vreemd aan de orde van de dag (voorstellen van partijen zelf) en ordevoorstellen. Bij al die stemmingen is het geen één keer voorgekomen dat Leefbaar Lelystad, PVV en FvD met z’n drieën tegenover de rest van de gemeenteraad stonden.  

Verdeeld gestemd

Er wordt juist meer dan bij een traditioneel meerderheidscollege verdeeld gestemd. Bij 36 stemmingen was de raad unaniem het ergens mee eens.  In één geval staakten de stemmen. Bij alle andere 86 stemmingen stemden de 11 partijen die het raadsakkoord hebben ondertekend dus verdeeld.

Het gaat om 31 collegevoorstellen. Die zijn allemaal aangenomen, waarvan 15 unaniem werden aangenomen. Verder gaat het om 49 amendementen, waarvan er 28 zijn aangenomen en 21 zijn verworpen, en 23 moties, waarvan er 13 zijn aangenomen en 10 zijn verworpen. Daarnaast waren er 8 moties ‘vreemd aan de orde van de dag’ (over een onderwerp dat niet op de agenda stond), met in totaal 17 stemmingen. Eerst wordt namelijk altijd gestemd of de motie die avond wel of niet wordt behandeld. Bij alle 8 moties vreemd was dat het geval, in één geval werd de motie na behandeling ingetrokken. Bij de overgebleven 3 stemmingen ging het om ordevoorstellen.

Eén tegen dertien

Leefbaar Lelystad blijkt wel het meest in haar eentje tegenover de rest van de gemeenteraad te staan. Dat is 7 keer voorgekomen, waarbij ze dus ook niet gesteund werd door de PVV en FvD. De SP heeft dat 4 keer gehad, de VVD 1 keer en D66 1 keer.

Van de door een partij die niet het raadsakkoord heeft ondertekend ingediende voorstellen werden er 11 aangenomen en 14 verworpen. Dat is 44 procent aangenomen en 56 procent verworpen. Van de door een partij die wel het raadsakkoord heeft ondertekend ingediende voorstellen werden er 47 aangenomen en 18 verworpen. Dat is 72 procent tegen 38 procent.

Dualiteit volop

Dat alles toont aan dat er voor de klacht van Leefbaar Lelystad geen enkele grond bestaat. Het dualisme werkt prima in Lelystad. Het is wel zo dat als één van de partijen die het raadsakkoord heeft ondertekend een voorstel indient, die een grotere kans heeft te worden aangenomen dan dat één van de andere 3 dat doet. Maar dat kan natuurlijk ook aan de voorstellen zelf liggen. Als je als partij 7 keer tegenover alle andere partijen in  de gemeenteraad staat, kan dat ook iets zeggen over je eigen voorstellen.

De indruk is in ieder geval dat het politieke debat volop wordt gevoerd in de Lelystadse gemeenteraad. En waar in een eerdere periode de verhoudingen binnen de gemeenteraad volstrekt verziekt waren (lees ook dit artikel van Pointer), veel ruzietjes werden uitgevochten op social media en dat de besluitvorming over bijvoorbeeld de Jeugdzorg vervuilde, is de indruk dat dit op dit moment niet meer speelt. Het debat wordt op de inhoud gevoerd, er wordt niet meer op de man gespeeld, en waar een enkele partij zich op social media nog wel eens laat gaan, wordt dat door de andere partijen genegeerd.

 Foto: © Paul Klukhuhn